همه چیز درباره اگزما | علتها، علائم و روشهای درمانی
اگزما (Eczema) یا درماتیت (Dermatitis) یکی از شایعترین بیماریهای پوستی است که با خشکی، قرمزی، خارش و التهاب پوست شناخته میشود. این بیماری میتواند در هر سنی بروز کند، اما در کودکان و افراد دارای سابقه آلرژی یا آسم شایعتر است. اگزما مسری نیست اما مزمن بوده و در برخی مواقع با عوامل محیطی یا استرس شدت مییابد.
🔍 اگزما چیست؟
اگزما یک التهاب مزمن پوستی است که باعث آسیب به سد محافظتی پوست میشود. این آسیب باعث میگردد پوست رطوبت خود را از دست داده و در برابر تحریککنندهها و آلرژنها حساستر شود. در نتیجه، پوست دچار خارش، سوزش و ترک میگردد. اگزما میتواند در هر نقطهای از بدن ظاهر شود، اما معمولاً در نواحی دست، گردن، آرنج، زانو و صورت بیشتر دیده میشود.
📋 انواع اگزما
- اگزمای آتوپیک (Atopic Dermatitis): شایعترین نوع اگزما که معمولاً در کودکان دیده میشود و با آسم و آلرژی ارتباط دارد.
- اگزمای تماسی (Contact Dermatitis): بهدلیل تماس پوست با مواد حساسیتزا مانند شویندهها، نیکل یا عطرها ایجاد میشود.
- اگزمای سبورئیک (Seborrheic Dermatitis): بیشتر در پوست سر و اطراف بینی و گوشها دیده میشود و با چربی پوست مرتبط است.
- اگزمای دیسهیدروتیک (Dyshidrotic Eczema): با ایجاد تاولهای کوچک روی کف دست و پا همراه است.
- اگزمای نومولار (Nummular Eczema): به شکل لکههای سکهای روی پوست ظاهر میشود.
⚠️ علائم اگزما
- خشکی و خارش شدید پوست
- قرمزی و التهاب
- پوستهریزی و ترک پوست
- ایجاد تاولهای ریز یا ترشح مایع
- تیره یا ضخیم شدن نواحی آسیبدیده در موارد مزمن
نکته: شدت علائم ممکن است در فصول سرد یا در اثر استرس، شویندههای قوی و حساسیت غذایی افزایش یابد.
🎯 علت اگزما چیست؟
علت دقیق اگزما هنوز بهطور کامل مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، ایمنی و محیطی در بروز آن نقش دارند:
- سابقه خانوادگی آلرژی، آسم یا اگزما
- ضعف در سد محافظتی پوست
- تماس مکرر با مواد تحریککننده (مانند صابون، مواد شیمیایی یا شویندهها)
- استرس و اضطراب
- تغییرات آبوهوایی (سرما یا خشکی هوا)
- حساسیت غذایی (بهویژه به لبنیات، تخممرغ یا گلوتن)
💊 روشهای درمان اگزما
۱. درمان دارویی
- کورتیکواستروئیدهای موضعی: مانند هیدروکورتیزون یا بتامتازون برای کاهش التهاب و خارش
- داروهای ضد حساسیت (آنتیهیستامین): برای کنترل خارش شبانه
- مهارکنندههای سیستم ایمنی: مانند تاکرولیموس و پیمکرولیموس در موارد مزمن
- آنتیبیوتیکها: در صورت وجود عفونت ثانویه باکتریایی
۲. درمانهای خانگی و مراقبت پوست
- مرطوب نگه داشتن پوست با کرمها یا وازلین پس از حمام
- استفاده از شویندههای ملایم و بدون عطر
- پرهیز از آب داغ هنگام استحمام
- پوشیدن لباسهای نخی و نرم
- مدیریت استرس و داشتن خواب کافی
۳. درمانهای تخصصی
- نوردرمانی (فتوتراپی): در اگزمای مقاوم به درمان
- داروهای بیولوژیک: مانند دوپیلوماب (Dupilumab) برای اگزمای شدید
🧴 پیشگیری از اگزما
- استفاده مداوم از مرطوبکنندهها
- اجتناب از مواد حساسیتزا و شویندههای قوی
- تغییر منظم ملحفه و لباسها
- کنترل استرس و مصرف آب کافی
📋 چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر خارش و التهاب پوست شدید، مداوم یا همراه با ترشح، تب یا زخم باشد، باید فوراً به متخصص پوست (درماتولوژیست) مراجعه کرد. درمان خودسرانه با کرمهای قوی ممکن است وضعیت را بدتر کند.