کلردیازپوکساید یک داروی بنزودیازپین است که اثرات آرام بخشی دارد و گاهی برای درمان اضطراب حاد، هراس (پانیک)، اختلالات خواب و سندرم ترک الکل تجویز می شود. این دارو با تضعیف سیستم عصبی مرکزی و ایجاد احساس آرامش، و تسکین اضطراب عمل می کند.[1]
مانند سایر بنزودیازپین ها، کلردیازپوکساید (Librium) هم اسید گاما آمینوبوتیریک (GABA) را تقویت می کند، یک انتقال دهنده عصبی که به تنظیم سیستم عصبی مرکزی کمک می کند. با توجه به اثرات آرام بخشی که این دارو ایجاد می کند، سیستم عصبی بدن برای حفظ عملکرد طبیعی باید سخت تر کار کند. افرادی که از نظر فیزیکی به بنزودیازپین هایی مانند کلردیازپوکساید وابسته هستند، هنگامی که اقدام به قطع ناگهانی کلردیازپوکساید می کنند، علائم ترک را تجربه می کنند، زیرا سیستم عصبی همچنان بیش از حد فعال است، اما دارو در بدن بیمار وجود ندارد تا آن را آرام کند. این فعالیت بیش از حد سیستم عصبی مرکزی باعث علائمی مانند بازگشت اضطراب ، تحریک پذیری و بی خوابی می شود.
قطع ناگهانی کلردیازپوکساید (Librium) پس از مصرف منظم، به دلیل احتمال بروزعلائم دردناک ترک مصرف و گاه تهدید کننده زندگی، معمولاً توصیه نمی شود. افرادی که کلردیازپوکساید را با نسخه پزشک مصرف کرده اند، می توانند با پزشک خود همکاری کنند تا به آرامی دارو را کاهش دهند، اما اگر فردی با اعتیاد به کلردیازپوکساید دست و پنجه نرم می کند، بهتر است به یک مرکز سم زدایی اعتیاد مراجعه کند.
علائم قطع ناگهانی کلردیازپوکساید
علائم قطع ناگهانی کلردیازپوکساید می تواند از خفیف تا متوسط یا شدید متغیر باشد. شدت علائم ترک بنزودیازپین ها بیشتر به مدت زمانی بستگی دارد که فرد به ماده ای که از آن سم زدایی می کند معتاد بوده است. هر چه افراد مدت زمان بیشتری کلردیازپوکساید را مصرف کنند و دوز مصرفی آنها بالاتر بوده باشد، می توانند انتظار داشته باشند که علائم ترک آنها شدیدتر خواهد بود.
علائم رایج قطع ناگهانی کلردیازپوکساید عبارتند از:
- اضطراب
- ناآرامی
- تحریک پذیری
- بیخوابی
- اختلالات خواب
- داشتن هوس مصرف مواد مخدر
- حالت تهوع
- استفراغ
- تعریق
- بی قراری
- افسردگی
- افزایش ضربان قلب
- فشار خون بالا
- فقدان اشتها
- معده درد
- از دست دادن حافظه
- تشنج
- توهمات
- روان پریشی
- لرزش
- افکار خودکشی
به دلیل علائم بالقوه تهدید کننده زندگی مانند روان پریشی، تشنج و افکار خودکشی، همیشه بهترین کار سم زدایی تحت نظارت دقیق یک پزشک است.
علائم ترک مجدد
قطع بنزودیازپین اغلب با علائم ترک برگشتی (Rebound Withdrawal Symptoms) یا «اثر برگشتی» مشخص می‌شود. به عنوان مثال، بسیاری از افراد کلردیازپوکساید را برای درمان اضطراب و بی خوابی مصرف می کنند. این علائم احتمالاً زمانی که فرد در حال سم زدایی است باز می گردند و حتی جدی تر می شوند.
علائم ترک کلردیازپوکساید چقدر طول می کشد؟
عوامل زیادی وجود دارد که بر مدت زمان بروز علائم ترک کلردیازپوکساید تأثیر می گذارد، به عنوان مثال:
- دوزهای بالاتر با دوره های ترک طولانی تر همراه است
- هر چه فرد مدت زمان طولانی تر و به دفعات بیشتر از این دارو استفاده کند، سم زدایی از بدن وی بیشتر طول می کشد
- عوامل سلامتی مانند سلامت کبد، متابولیسم، سن و وزن بدن می توانند بر مدت زمان ترک تأثیر بگذارند
- سوء مصرف چند دارو می تواند باعث شود مواد با سرعت کمتری از بدن خارج شوند و زمان ترک را طولانی تر کند
افراد مسن‌تر معمولاً نسبت به افراد جوان‌تر، زمان‌بندی طولانی‌تری را تجربه می‌کنند. در عین حال، مدت زمان ترک به شدت تحت تأثیر این است که آیا فرد آخرین بار از کلردیازپوکساید کوتاه اثر استفاده کرده است یا از کلردیازپوکساید با رهش طولانی مدت. البته در ایران فقط نوع کوتاه اثر این دارو وجود دارد.
در بیشتر موارد، علائم ترک در 24 ساعت اول پس از آخرین دوز شروع می شود. علائم معمولاً 2 تا 3 هفته طول می کشد، اما برخی از علائم ترک پس از مرحله حاد (PAWS) (post-acute withdrawal symptoms) می توانند تا چندین ماه یا سال طول بکشند.
جدول زمانی ترک کلردیازپوکساید
در حالی که متغیرهای زیادی بر مدت زمان برداشت تأثیر می‌گذارند، جدول زمانی تقریبی برداشت Librium به شرح زیر است:
- 24 ساعت پس از آخرین دوز – علائمی مانند بی قراری، اضطراب، تعریق و از دست دادن اشتها شروع شده و با گذشت زمان شدیدتر می شوند.
- 1 هفته پس از آخرین دوز – علائم همچنان بدتر می شوند و ناراحتی های گوارشی ممکن است ایجاد شود. علائم دیگری مانند لرزش، تحریک پذیری و بی قراری نیز ممکن است رخ دهد.
- هفته‌های 2 تا 3 : علائم ترک معمولاً بین هفته‌های دوم تا سوم به اوج خود می‌رسد. علائم شدید مانند روان پریشی و تشنج ممکن است رخ بدهند.
- هفته های 4 تا 6 – علائم با گذشت زمان کاهش می یابد و شدت کمتری پیدا می کند. هر گونه علائمی که بیش از این بازه زمانی باقی بماند، بخشی از PAWS در نظر گرفته می‌شود و می‌توان آن را با کمک تغییر سبک زندگی یا برنامه درمان سوء مصرف مواد مدیریت کرد.
درمان سم زدایی کلردیازپوکساید
افرادی که کلردیازپوکساید (Librium) مصرف می کنند، فقط در صورتی باید مصرف دارو را قطع کنند که پزشک به آنها توصیه کند. سپس، پزشک می‌تواند برنامه‌ای تنظیم کند که به آرامی دوز دارو را در طول زمان کاهش دهد تا از بروز علائم شدید ترک جلوگیری کند.
در طول فرآیند کاهش دوز دارو، پزشکان ممکن است دارو را از کلردیازپوکساید به دیازپام تغییر دهند، زیرا دیازپام نیمه عمر طولانی تری دارد و می تواند در مدیریت علائم ترک موثرتر باشد. سایر داروهای غیر بنزودیازپین نیز ممکن است در طول ترک مصرف برای مدیریت علائم باقیمانده استفاده شوند. داروهای سم زدایی عبارتند از:
- کلونیدین
- پروپرانولول
- ویستاریل (Vistaril)
- ملاتونین
- اسزوپیکلون (Eszopiclone)
در یک مرکز سم زدایی مواد مخدر و الکل، بیماران می توانند تحت نظارت دقیق پزشکی سم زدایی کنند. پرستاران می توانند علائم را 24 ساعت شبانه روز کنترل کنند تا از بروز هرگونه عارضه یا شرایط اضطراری جلوگیری کنند. این کار ایمن ترین و موثرترین راه برای سم زدایی از افرادی است که با اختلال مصرف مواد دست و پنجه نرم می کنند.
منبع:
mandalahealingcenter.net